نشاسته چیست؟ چه خواصی دارد؟ مصارف آن کدامند؟ در مقاله پیش رو قصد داریم، به این سؤالات جواب دهیم و مهمترین خواص نشاسته را بیان کنیم. قبل از هر چیز باید خاطرنشان کرد که کاربرد نشاسته به صنایع غذایی محدود نمی‌شود؛ بلکه از خواص آن در سایر صنایع از جمله کاغذسازی، نساجی و تولید لوازم آرایشی استفاده می‌گردد؛ البته این نشاسته با نشاسته خوراکی متفاوت است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه، قسمت‌های بعدی نوشتار را با دقت مطالعه کنید.
نشاسته چیست؟
نشاسته را به طور خلاصه می‌توان پودری نرم، سفید رنگ و بدون بو دانست که از بخش‌های مختلف گیاهان به خصوص دانه، ساقه و غده آنها به دست می‌آید. از جمله گیاهانی که حاوی درصد بالایی نشاسته هستند، می‌توان به گندم، برنج، ذرت و سیب زمینی اشاره کرد.
از نظر شیمیایی، نشاسته از یک سری کربوهیدرات‌های پلیمری یا زنجیره‌ای از مولکول‌های قند آلی تشکیل شده است. این پودر در آب، الکل و بسیاری حلال‌های دیگر به راحتی حل نمی‌شود. در یک تعریف دیگر نشاسته را نوعی ماده گیاهی سلولزی یا پلی‌ساکارید می‌دانند.
نشاسته، اقسام گوناگونی دارد و ارقام مختلف آن از نظر نوع گیاه، روش تولید و کاربرد با یکدیگر فرق دارند. انواع نشاسته را می‌توان به دو گروه کلی خوراکی و صنعتی تقسیم کرد.
تفاوت نشاسته خوراکی با نشاسته صنعتی
نشاسته خوراکی را تقریباً همه مردم می‌شناسند. بی تردید کیفیت و سالم بودن این ماده، بسیار مهم می‌باشد. در واقع تفاوت اصلی نشاسته خوراکی و صنعتی، همین مسئله است؛ به عبارت دیگر بهداشتی بودن نشاسته صنعتی، چندان مهم نیست. در یک بیان ساده می‌توان گفت، نشاسته‌ای که در تولید و صنعت، مورد استفاده قرار می‌گیرد، درجه دو یا درجه سه است.
در ادامه پاراگراف بالا باید اضافه کرد که نشاسته صنعتی، مقاومت گرمایی بسیار بالا و اسیدیته پایین‌تری دارد؛ البته همانند نشاسته خوراکی، نشاسته صنعتی نیز انواع مختلفی دارد. این نشاسته را بیشتر از گندم، ذرت یا سیب زمینی تهیه می‌کنند.
ناگفته نماند که نشاسته صنعتی را بسته به نوع ماده‌ای که قرار است، تولید شود، با یک سری مواد شیمیایی ترکیب نموده و آماده‌سازب می‌کنند؛ به عنوان مثال جهت تهیه نشاسته مخصوص کاغذسازی، مقداری آمونیوم پرسولفات به نشاسته خام اضافه می‌کنند، تا ویسکوزیته آن تنظیم گردد. در این حالت، اصطلاحاً نشاسته پرداخت شده است.
خواص نشاسته
همان طور که می‌دانیم و پیشتر نیز اشاره شد، نشاسته ماده پرکاربردی است. علت گستردگی مصرف آن در صنایع مختلف را می‌توان به خواص آن نسبت داد.
برخی از ویژگی‌ها و خواص نشاسته عبارتند از:
- داشتن ماهیت پودری نرم
- فاقد طعم و بو
- نامحلول بودن
- مقاوم در برابر حرارت
- اسیدیته پایین
- ویسکوزیته یکنواخت
- جرم مولی متغیر
حال خواص نشاسته را با توجه به کاربردهای مختلف آن بیان می‌کنیم. در قسمت‌های بعدی توضیح خواهیم داد که به عنوان مثال چه ویژگی‌هایی باعث می‌شوند، نشاسته برای تولید محصولات سلولزی مورد استفاده قرار گیرد.
کاربرد نشاسته در صنایع غذایی و دارویی
کاربرد نشاسته در صنعت تولید غذا و دارو بسیار گسترده است. این ماده به خصوص جهت تغلیظ مواد غذایی مختلف مانند سس‌ها یا نوشیدنی‌هایی مثل شیر کاکائوی کارخانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ همچنین نشاسته، جایگاه ویژه‌ای در پخت انواع نان و شیرینی صنعتی دارد.
در مورد کاربرد نشاسته در داروسازی باید گفت که بسیاری از قرص‌های خوراکی، بدون وجود نشاسته، قابل تولید نیستند. به علاوه، این ماده برای تولید برخی شربت‌ها، ژل‌ها، کرم‌ها و پمادهای درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خواص نشاسته برای سلامتی
برخلاف باور عموم، نشاسته، صرفاً یک خوراکی چاق کننده نیست؛ بلکه ماده‌ای کم کالری، سرشار از مواد معدنی و ویتامین به شمار می‌رود؛ به همین دلیل مصرف صحیح آن به حفظ سلامت بدن کمک می‌کند. نشاسته، سرشار از فیبر بوده و برای دستگاه گوارش بسیار مفید است. از دیگر مواد مغذی موجود در نشاسته می‌توان به ویتامین‌های گروه بی، کلسیم و آهن اشاره کرد.
برخی از مهمترین فواید مصرف نشاسته برای سلامت بدن عبارتند از:
- افزایش سطح انرژی بدن
- تنظیم قند و کلسترول خون
- کمک به سلامت قلب و عروق
- جلوگیری از سرطان
- کمک به رفع عفونت دندان و لثه و برطرف کننده بوی بد دهان
- تسکین علائم سرماخوردگی مثل سرفه و گلودرد
- کمک به هضم غذا
- کمک به حفظ سلامت معده
- درمان مشکلات گوارشی رایج مانند یبوست و اسهال
- کمک به عضله‌سازی در ورزشکاران
خواص نشاسته در کاغذسازی
تولید کاغذ و محصولات سلولزی مثل دستمال کاغذی را می‌توان مهمترین کاربرد نشاسته صنعتی دانست. نشاسته پرداخت شده مناسب کاغذسازی، ویسکوزیته بالاتر و قدرت چسبندگی بیشتری دارد. افزودن چنین ماده‌ای به خمیر کاغذ، باعث افزایش استحکام و دوام محصول نهایی می‌گردد.
به عنوان توضیح بیشتر باید اضافه کرد که وجود نشاسته، موجب ایجاد پیوند یکنواخت بین مواد سازنده خمیر کاغذ می‌شود؛ اما گاهی اوقات نشاسته، در پایان کار و به منظور آهارکاری کاغذ بر سطح آن پاشیده می‌شود.
ناگفته نماند که کیفیت، غلظت و ویسکوزیته نشاسته، بر کیفیت کاغذ تولیدی تأثیر می‌گذارد. به طور معمول هر چه نشاسته فرآوری شده صنعتی، غلیظ‌تر باشد، کاغذ مقاومت بیشتری در برابر کشیدگی دارد و به راحتی پاره نمی‌شود.
بدیهی است که بدون به کار بردن نشاسته صنعتی، پروسه تولید کاغذ با مشکل مواجه می‌گردد. در واقع نشاسته به عنوان ماده استحکام دهنده محسوب می‌شود و هیچ ماده‌ای به اندازه نشاسته، به انسجام، مقاومت و یکنواختی سطح کاغذ کمک نمی‌کند؛ علاوه بر این نشاسته باعث می‌شود که کاغذ، رنگی سفید و یکدست داشته باشد.
خواص نشاسته در صنعت نساجی
یکی دیگر از کاربردهای غیر خوراکی نشاسته، تولید نخ است. در واقع استفاده از این ماده در حین نخ ریسی باعث افزایش استحکام نخ می‌گردد. نشاسته به خصوص برای تولید نخ تار مفید است و مقاومت آن را در برابر پارگی به میزان بالایی افزایش می‌دهد.
نشاسته در فرآیند پارچه بافی نیز مورد استفاده قرار گرفته، کیفیت پارچه را افزایش می‌دهد؛ همچنین باعث می‌شود که پارچه در برابر آب خوردگی و شستشو مقاوم شود. علاوه بر اینها نشاسته را برای آهاردار نمودن پارچه و در صنعت تولید پوشاک استفاده می‌کنند.
کاربرد نشاسته در تولید محصولات آرایشی
نشاسته، ماده‌ای است که در بسیاری از پودرها و کرم‌های آرایشی بهداشتی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پودر بچه گرفته تا کرم پودرهای رنگارنگ. این ماده در ترکیب با سایر مواد طبیعی، می‌تواند، از آفتاب سوختگی جلوگیری کند، جای نیش حشرات را درمان کند و باعث روشن کنندگی پوست گردد.
در ادامه توضیحات بالا باید اضافه کرد که به طور کلی استفاده از نشاسته در ساخت لوازم آرایشی از دو جنبه مد نظر است؛ یکی افزایش غلظت و بهبود حالت ماده و دیگری فواید آن برای پوست. در بسیاری از موارد، ماده آرایشی، بدون افزودن نشاسته، انسجام لازم را نداشته و مصرف آن بسیار دشوار خواهد بود.
ناگفته نماند که نشاسته، ماده‌ای طبیعی و ضد حساسیت است، از شلی و افتادگی پوست جلوگیری می‌کند؛ برای درمان قرمزی، خارش، جوش و لک مفید است؛ همچنین در ترکیب با شیر یا روغن‌های طبیعی، یک آبرسان عالی تشکیل می‌دهد.
سخن آخر
در این مقاله، تلاش کردیم، نشاسته را معرفی نموده، مهمترین ویژگی‌ها و خواص آن را به صورت مختصر و مفید بیان کنیم؛ همچنین با توجه به مشخصات و مزایای این ماده، به ذکر اصلی‌ترین کاربردهای آن پرداختیم. همان طور که توضیح دادیم، نشاسته، اقسام گوناگونی دارد و ممکن است، از نوع خوراکی یا غیرخوراکی (صنعتی) باشد. هر کدام از اینها نیز به نوبه خود انواع مختلفی دارند و به تبع این مسئله، کاربرد آنها تا حدودی متفاوت است.
خواص نشاسته برای بدن و کاربرد آن در صنایع غذایی تا حدودی روشن است. در مورد مصارف نشاسته صنعتی، باید گفت که مهمترین کاربرد آن تولید انواع کاغذ، مقوا و سایر محصولات سلولزی مشابه می‌باشد. به عنوان نکته آخر باید بیان کرد که اگر قصد خرید نشاسته صنعتی را دارید، پیشنهاد می‌کنیم به سایت تدارک صنعت کاغذ کرمان سر بزنید و راهنمایی لازم جهت تهیه محصول مناسب را دریافت کنید.
.jpg)
.gif)
0 دیدگاه